Case: W pewnej młodzieżowej radzie powiatu wybuchł konflikt między młodzieżą a władzami powiatu dot. możliwych działań młodzieżowej rady. Młodzież chciała zająć stanowisko w postaci uchwały o wsparciu dla dyrektora lokalnego liceum, który pozostaje w konflikcie z organem prowadzącym szkołę – powiatem, w sprawie ograniczenia ilości klas pierwszych w jego szkole. Lokalni decydenci stanęli na stanowisku, że młodzieżowa rada może wykonywać wyłącznie zadania, które ma ona zapisane w statucie i ustawie o samorządzie powiatowym. Młodzież natomiast mając na uwadze powagę sprawy i interes młodzieży, chce wyrazić swoje stanowisko w tej sprawie.

Co zrobić w tej sytuacji?

Odpowiedź IREPSO:

Należy pamiętać, że młodzieżowa rada jest organem administracji publicznej więc musi tym samym działać w granicach i na podstawie prawa. Jedną z determinantów tego, że organ istnieje są jego zadania – w tym wypadku wymienione w art. 3e ust. 8 ustawy o samorządzie powiatowym, w brzmieniu: ,,Do zadań młodzieżowej rady gminy należy w szczególności:

  • opiniowanie projektów uchwał dotyczących młodzieży;
  • udział w opracowaniu dokumentów strategicznych gminy na rzecz młodzieży;
  • monitorowanie realizacji dokumentów strategicznych gminy na rzecz młodzieży;
  • podejmowanie działań na rzecz młodzieży, w szczególności w zakresie edukacji obywatelskiej, na zasadach określonych przez radę gminy.”

Ustawodawca posługuje się tutaj dość nietrafnie wyrażeniem ,,w szczególności” (nawet 2 razy), co mogłoby wskazywać, że jest to katalog otwarty – czyli rada może wykonywać również inne działania niezwiązane z tą dziedziną. Nic bardziej mylnego. MRM musi działać w granicach i na podstawie obowiązującego prawa, zatem może wykonywać tylko te zadania, które wynikają z ustaw w sposób wyraźny. Niemniej drugie stwierdzenie ,,w szczególności” daje furtkę do określenia innych działań w statucie MRM przez organ stanowiący gminy (radę gminy). Jednakże rada gminy może tylko uściślić i skonkretyzować zadania MRM w postaci zakresu podejmowania działań na rzecz młodzieży (czyli np. może uściślić, że jednym z zadań rady jest wdrażanie i tworzenie programów dotyczących wsparcia młodych osób z niepełnosprawnością). Nie może natomiast ograniczać czy rozwijać w żaden sposób zadań z pkt 1-3.

W tej sytuacji pojawia się jeszcze jeden ogranicznik. Otóż rada gminy niejako konkretyzując zakres ,,podejmowania działań na rzecz młodzieży, w szczególności w zakresie edukacji obywatelskiej” jest sama związana katalogiem zadań własnych gminy (art. 4 ustawy o samorządzie powiatowym).

Starając się zebrać w trzech zdaniach skomplikowanie powyższego zagadnienia należy stwierdzić, że zadania młodzieżowej rady określa ustawa. Organ uchwałodawczy (rada powiatu) może je dookreślić, ale tylko w aspekcie działań na rzecz młodzieży. Ponadto, wszystkie organy powiatu nie mogą wykraczać swoją działalnością poza tą określoną w katalogu zadań własnych.

Zatem niejako podsumowując, jednak to lokalni decydenci mają zdecydowanie więcej racji. Mimo, że ustawodawca chciał stworzyć katalog otwarty zadań MRM, to udało to mu się dość połowicznie i niekoniecznie w poprawnym zakresie. Katalog działań może być rozwinięty w statucie młodzieżowej rady, jednak jedynie w zakresie możliwości podejmowania działań na rzecz młodzieży. Nadmieniając należy wskazać, że powyższy problem dotyczy młodzieżowych rad na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego.

Rekomenduje się zatem, aby ustawodawca zmienił niniejszą sytuację albo rozbudowując katalog zadań młodzieżowych rad na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego albo zapisując w ustawie dyspozycje do określania tego katalogu wyłącznie przez organ uchwałodawczy w statucie młodzieżowej rady.